SAYI : ÖZDERİN 2023/14
Son yıllarda internet ve sosyal medya kullanım hızının artması, bireylerin kendilerini ifade etmeleri noktasında büyük olanaklar sağlamıştır. Sosyal medyanın “iletişim kurma ve kitlelere ulaşabilme” konusunda sağladığı bu özgürlük ortamı, çok sayıda kullanıcının kendilerini ifade etme noktasında kimi zaman suç teşkil eden eylemlerde bulunmasına sebebiyet vermektedir. Nitekim, Yargıtay İçtihatları ve T.C. İç İşleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü Siber Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı verileri ışığında, Facebook, Twitter, Instagram, LinkedIn ve WhatsApp gibi sosyal ağ uygulamaları üzerinden en fazla işlenen sosyal medya suçlarının “hakaret, özel hayatın gizliliğini ihlal, verilerin hukuka aykırı olarak ele geçirilmesi, nitelikli dolandırıcılık, halkı kin ve düşmanlığa tahrik ve aşağılama ve şantaj” olduğu tespit edilmiştir.
1-) TCK Kapsamında Sosyal Medya Aracılığıyla İşlenen Hakaret Suçu
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu (“TCK”) md. 125 kapsamında düzenlenen hakaret suçu bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat etmek suretiyle işlenmektedir. Fiilin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır.
Hakaret suçu; kamu görevlisine karşı görevinden dolayı, kişinin dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından dolayı ve kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle işlenmesi halinde, cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz. TCK md.125/4 kapsamında hakaret suçu alenen işlenmiş ise faile verilen ceza altıda biri oranında artırılır.
İlgili suçun Cumhurbaşkanı’na hakaret edilmesi suretiyle işlenmesi ise TCK md.129 kapsamında düzenlenmiştir “(1) Cumhurbaşkanına hakaret eden kişi, bir yıldan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (2) (Değişik: 29/6/2005 – 5377/35 md.) Suçun alenen işlenmesi hâlinde, verilecek ceza altıda biri oranında artırılır”
Yerleşik Yargıtay içtihatları suça konu hitapları “hakaret” nitelikli söz veya “ağır eleştiri, rahatsız edici, kaba” hitaplar olarak değerlendirmektedir. Hakaret sayılan kelime ve sözler kanunda tek tek belirtilmemiş olup doktrinde bu konuda geniş fikir ayrılıkları vardır. Ancak sosyal medya uygulamaları üzerinden kişinin şeref ve saygınlığının zedelenmesine sebebiyet veren bütün eylemler suç niteliği taşımaktadır.
Yargıtay 4. Ceza Dairesi 2019/4890 Esas, 2021/27093 Karar, 22.11.2021 Tarih
Hakaret fiillerinin cezalandırılmasıyla korunan hukuki değer, kişilerin onur, şeref ve saygınlığı olup, bu suçun oluşabilmesi için, davranışın kişiyi küçük düşürmeye matuf olarak gerçekleşmesi gerekmektedir. Bir hareketin tahkir edici olup olmadığı bazı durumlarda nispi olup, zamana, yere ve duruma göre değişebilmektedir. Kamu görevlileri veya sivil vatandaşa yönelik her türlü ağır eleştiri veya rahatsız edici sözlerin hakaret suçu bağlamında değerlendirilmemesi, sözlerin açıkça, onur, şeref ve saygınlığı rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnadını veya sövme fiilini oluşturması gerekmektedir. Olay günü sanıkların müştekilere söylediği kabul edilen ''sizler yalakasınız'' şeklindeki sözlerin, muhatapların onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, rahatsız edici, kaba ve nezaket dışı hitap tarzı niteliğinde olduğu, dolayısıyla hakaret suçunun unsurları itibariyle oluşmadığı gözetilmeden, sanıkların beraatı yerine mahkûmiyetine karar verilmesi,2-) Kabule göre de,a-) Hükmün gerekçe kısmında sanıkların müştekilere görevleri nedeniyle hakaret etmedikleri kabul edilmesine karşın, hüküm fıkrasında TCK'nın 125/3-a maddesi uyarınca hüküm kurulması suretiyle çelişkiye yol açılması, b-) TCK'nın 62. maddesi uygulanması sırasında sonuç cezaların ay üzerinden hesaplanması sebebiyle, “ 1 yıl 15 gün” yerine “12 ay 15 gün hapis cezasına hükmedilmesi suretiyle eksik ceza tayini,
SONUÇ : Kanuna aykırı, sanıklar ... ve ...'un temyiz nedenleri yerinde görüldüğünden tebliğnameye aykırı olarak, HÜKÜMLERİN BOZULMASINA,
Sosyal medya hesapları üzerinden gerçekleştirilen bir hakaret suçunun ispatı bakımından en önemli delillerden biri sosyal medya hesabında yer alan hakaret içerikli iletinin ekran görüntüsünün veya bir çıktısının alınmasıdır. Bununla birlikte, mağdur tarafından sosyal medya üzerinde yapılan hakaret içerikli gönderi/yorum tespiti için https://e-hizmet.tnb.org.tr/tespit/ bağlantı adresi üzerinden e-tespit yapılarak savcılık şikayeti yapılabilir. Hakaret suçu niteliği itibariyle şikayete tabi bir suçtur. Savcılık tarafından resen soruşturmaya konu alınmaz.
2-) TCK Kapsamında Sosyal Medya Aracılığıyla İşlenen Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçu
TCK md. 134’te düzenlenen Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçu “(1) Kişilerin özel hayatının gizliliğini ihlal eden kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Gizliliğin görüntü veya seslerin kayda alınması suretiyle ihlal edilmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır. (2) (Değişik: 2/7/2012-6352/81 md.) Kişilerin özel hayatına ilişkin görüntü veya sesleri hukuka aykırı olarak ifşa eden kimse iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. İfşa edilen bu verilerin basın ve yayın yoluyla yayımlanması halinde de aynı cezaya hükmolunur.” şeklinde düzenlenmiştir.
Örneğin, mağdurun özel hayat alanına girip izinsiz resim çekerek bu resimleri sosyal medya platformları üzerinden yayınlamak TCK m.134/2 hükümleri gereği cezalandırılacaktır. İnternet veya sosyal medya üzerinden özel hayatın gizliliğini ihlal suçu şikayete bağlı bir suçtur. Savcılık tarafından resen soruşturmaya konu edilmez.
3-) TCK Kapsamında Sosyal Medya Aracılığıyla İşlenen Verilerin Hukuka Aykırı Olarak Ele Geçirilmesi Suçu
TCK md. 136’da düzenlenen verilerin hukuka aykırı olarak ele geçirilmesi suçu “(1) Kişisel verileri, hukuka aykırı olarak bir başkasına veren, yayan veya ele geçiren kişi, iki yıldan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.52 (2) (Ek:17/10/2019-7188/17 md.) Suçun konusunun, Ceza Muhakemesi Kanununun 236’ncı maddesinin beşinci ve altıncı fıkraları uyarınca kayda alınan beyan ve görüntüler olması durumunda verilecek ceza bir kat artırılır.” şeklinde düzenlenmiştir.
“Verileri hukuka aykırı olarak verme veya ele geçirme” suçu, seçimlik hareketli bir suçtur. Hukuka aykırı olarak kişisel verilerin başkasına verilmesi, kişisel verilerin ele geçirilmesi ve kişisel verilerin yayılması şeklindeki seçimlik hareketlerin birinin gerçekleştirilmesiyle suç işlenmiş olacaktır. Bu suçun oluşabilmesi için; hukuka aykırı bir biçimde ele geçirilen kişisel verileri sosyal medya platformları üzerinden yayınlanmanın yanı sıra, bu verileri birçok kişiye elektronik posta ile ya da telefondan kısa mesajla göndermek de yeterlidir. Kişisel verileri hukuka aykırı olarak verme veya ele geçirme suçu, şikayete tabi bir suç değildir, savcılık makamı tarafından re’sen soruşturmaya konu alınır.
Yargıtay 12. Ceza Dairesi 2019/5024 Esas 2019/12115 Karar 23.12.2019 Tarih
Dosya kapsamına göre; avukat olan sanığın, facebook adlı bir internet sitede yöneticiliğini yaptığı avukat, hakim savcı omuz omuza adlı grupta yine avukat olan ve avukatlar sendikası başkanı olan katılanın daha önce kendi şahsi facebook hesabında yayınlamış olduğu resimlerini alarak, katılanın rızası dışında yayınlaması şeklinde sübutu kabul edilen eyleminin bir bütün halinde TCK’nın 136/1. madde ve fıkrasında düzenlenen verileri hukuka aykırı olarak verme veya ele geçirme suçunu oluşturduğu gözetilmeden delillerin takdirinde hataya düşülerek yazılı şekilde özel hayatın gizliliğini ihlal ve kişisel verilerin kaydedilmesi suçlarından beraate karar verilmesi,
Kanuna aykırı olup, katılan vekilinin temyiz itirazları bu itibarla yerinde görüldüğünden, hükmün bu nedenle 5320 sayılı Kanunun 8. maddesi uyarınca halen uygulanmakta olan 1412 sayılı CMUK'un 321. maddesi gereğince isteme aykırı olarak BOZULMASINA, 23.12.2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
4-) TCK Kapsamında Sosyal Medya Aracılığıyla İşlenen Nitelikli Dolandırıcılık Suçu
Son yıllarda sosyal medya platformlarının ve akıllı telefonların sağladığı kolaylıklar sayesinde, daha geniş kitleler dolandırıcılık suçu nedeniyle mağdur olmaktadır. Nitelikli dolandırıcılık suçunun, TCK md.158/f-g bendi kapsamında düzenlenen “f)Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle g) Basın ve yayın araçlarının sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle” işlenmesi halinde; üç yıldan on yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur.
Nitelikli dolandırıcılık suçunun TCK md.158 f ve g fıkrasındaki iki farklı nitelikli halinin gerçekleştiği durumda ise daha ağır olan nitelikli halden ceza alınır. Dolandırıcılık suçu şikayete bağlı suçlardan değildir. Soruşturulması savcılık makamı tarafından re’sen yapılan suçlardandır.
Yargıtay Ceza Genel Kurulu 2018/51 Esas 2021/68 Karar 02.03.2021 Tarih
"www.sahibinden.com" adlı internet sitesinde satılık bilgisayar için ilan veren sanık ...'in, bu ilanı görüp arayan katılan ...'a kendisini Hasan Karalar ismi ile tanıtıp bilgisayar karşılığında 700 TL göndermesi gerektiğini söyleyerek annesine ait hesap numarasına paranın havale edilmesini sağladığı olayda; sanığın hem bilişim sistemini araç olarak kullanmak hem de basın ve yayın aracının sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle suçu işlediği anlaşıldığından, sanığın bu eylemi ile TCK'nın 158. maddesinin birinci fıkrasının (f) bendinde düzenlenen "bilişim sistemlerinin araç olarak kullanılması suretiyle dolandırıcılık" ve aynı fıkranın (g) bendinde düzenlenen "basın ve yayın araçlarının sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle dolandırıcılık" olmak üzere dolandırıcılık suçunun iki farklı nitelikli hâlinin oluştuğu, bu durumda aynı fıkranın son cümlesi uyarınca suçun daha ağır cezayı içeren nitelikli hâli olan "bilişim sistemlerinin araç olarak kullanılması suretiyle dolandırıcılık" suçundan hüküm kurulması gerektiği kabul edilmelidir. Bu itibarla, Yerel Mahkeme direnme kararına konu hükmün bozulmasına karar verilmelidir.
5-) TCK Kapsamında Sosyal Medya Aracılığıyla İşlenen Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik veya Aşağılama Suçu
TCK md. 216’da düzenlenen Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik veya Aşağılama Suçu “(1) Halkın sosyal sınıf, ırk, din, mezhep veya bölge bakımından farklı özelliklere sahip bir kesimini, diğer bir kesimi aleyhine kin ve düşmanlığa alenen tahrik eden kimse, bu nedenle kamu güvenliği açısından açık ve yakın bir tehlikenin ortaya çıkması halinde, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (2) Halkın bir kesimini, sosyal sınıf, ırk, din, mezhep, cinsiyet veya bölge farklılığına dayanarak alenen aşağılayan kişi, altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (3) Halkın bir kesiminin benimsediği dini değerleri alenen aşağılayan kişi, fiilin kamu barışını bozmaya elverişli olması halinde, altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” şeklinde düzenlenmiştir.
TCK md. 218 gereği halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçunun basın ve yayın yoluyla işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranına kadar artırılır. Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezası 2 yıl veya altında olduğunda hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilmesi mümkündür.
6-) TCK Kapsamında Sosyal Medya Aracılığıyla İşlenen Şantaj Suçu
TCK md. 107 kapsamında düzenlenen şantaj suçu“(1) Hakkı olan veya yükümlü olduğu bir şeyi yapacağından veya yapmayacağından bahisle, bir kimseyi kanuna aykırı veya yükümlü olmadığı bir şeyi yapmaya veya yapmamaya ya da haksız çıkar sağlamaya zorlayan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. (2) (Ek: 29/6/2005 – 5377/14 md.) Kendisine veya başkasına yarar sağlamak maksadıyla bir kişinin şeref veya saygınlığına zarar verecek nitelikteki hususların açıklanacağı veya isnat edileceği tehdidinde bulunulması halinde de birinci fıkraya göre cezaya hükmolunur.” şeklinde düzenlenmiştir.
Suçun faili ve mağduru herkes olabilmektedir ancak failin kamu görevlisi olması halinde, özel bir düzenleme içermesi sebebi ile oluşacak suç TCK md. 250 hükmünde düzenlenmiş olan irtikap suçudur. Şantaj suçu, takibi şikayete bağlı olmayan bir suçtur. Suçun soruşturulması ve kovuşturulması, re’sen gerçekleştirilir.
T.C. İç İşleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü Siber Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı internet sitesinde sosyal medya güvenliğine ilişkin olarak yapılması gerekenler detaylıca açıklanmış olup, sosyal medya hesapları üzerinden hesap, kimlik- kart bilgileri çalınmasının önüne geçebilmek için ilgili güvenlik önlemlerini alabilirsiniz.
Konu ile ilgili herhangi bir soru veya sorununuz olması halinde bizimle irtibat kurmanızı rica ederiz.
Saygılarımızla,
Av. Ceren AVCI
Dava Departmanı