Rekabet Kurulu İnceleme ve Soruşturmaları Hakkında Dikkat Edilmesi Gerekenler

SAYI  : ÖZDERİN 2025/04

Bu bültenimizde yargı organınca verilmiş bir izin olmasa dahi Türk Rekabet Kurumu’nun yerinde denetim ve soruşturmalarında inceleme yetkisine, yürüteceği soruşturma kapsamında her türlü kişi ve kuruluştan gerçeğe uygun belge ve bilgi talebi toplama yetkisine, bu yetkisine engel olan taraflara uygulayabileceği yaptırımlara ve şirketlerde olası bir yerinde denetim ve bilgi-belge talebinde özetle dikkat edilmesi gerekenlere ana hatları ile değinilecektir.

Bilindiği üzere Kurum’un amacı mal ve hizmet piyasalarındaki rekabeti engelleyici, bozucu veya kısıtlayıcı anlaşma, karar ve uygulamaları ve piyasaya hakim olan teşebbüslerin bu hakimiyetlerini kötüye kullanmalarını önlemek, bunun için gerekli düzenleme ve denetlemeleri yaparak rekabetin korunmasını sağlamaktır. Kurum’un bu görevini yürütebilmesi için ilgili mevzuat ile Kurul’a bazı yetkiler verilmiştir.

4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanunu’nun (“Kanun[1]”) bilgi isteme başlıklı 14. Maddesi ve yerinde inceleme başlıklı 15. Maddesi bunlardan birisidir.

• 14.maddeye göre Kurul Kanun’un kendisine verdiği görevleri yerine getirirken, gerekli gördüğü her türlü bilgiyi tüm kamu kurum ve kuruluşlarından, teşebbüslerden ve teşebbüs birliklerinden isteyebilir. Bu makamlar, teşebbüsler ve teşebbüs birliklerinin yetkilileri istenen bilgileri Kurulun belirleyeceği süre içinde vermek zorundadır.
• Ayrıca 15. maddeye göre gerekli gördüğü hallerde, teşebbüs ve teşebbüs birliklerinde incelemelerde bulunabilir. Bu amaçla teşebbüslerin veya teşebbüs birliklerinin defterlerini, fiziki ve elektronik ortam ile bilişim sistemlerinde tutulan her türlü verilerini ve belgelerini inceleyebilir, bunların kopyalarını ve fiziki örneklerini alabilir, belirli konularda yazılı veya sözlü açıklama isteyebilir, teşebbüslerin her türlü mal varlığına ilişkin mahallinde incelemeler yapabilmektedir. Bu inceleme, Kurul emrinde çalışan uzmanlar tarafından yapılır. Uzmanlar incelemeye giderken yanlarında incelemenin konusunu, amacını ve yanlış bilgi verilmesi halinde idari para cezası uygulanacağını gösteren bir yetki belgesi bulundururlar. İlgililer istenen bilgi, belge, defter ve sair vasıtaların suretlerini vermekle yükümlüdür.

Kanun’un idari para cezaları başlıklı 16. Maddesinin c) fıkrası ise  yukarıda belirtilen 14 ve 15 inci maddelerinin uygulanmasında eksik, yanlış ya da yanıltıcı bilgi veya belge verilmesi ya da bilgi veya belgenin belirlenen süre içinde ya da hiç verilmemesi halinde Kurul’un ilgili şirkete yıllık gayri safi gelirlerinin binde biri oranında, yerinde incelemenin engellenmesi ya da zorlaştırılması halinde ise  yıllık gayri safi gelirlerinin binde beşi oranında idarî para cezası verebileceğini düzenlemektedir.

Bir başka deyişle Kurul’un inceleme ve denetim yetkisi ile buna aykırı davranan şirketlere uygulayabileceği cezalar kanunda açıkça düzenlenmektedir. Kurum’un günümüz iş dünyasındaki rekabet ortamını gerek resen gerekse kendisine ulaşan şikayetler sonucunda sektörel ve geniş çapta incelemelerini arttırdığı, büyük-küçük ölçekli ayrımı yapmaksızın soruşturmalar yürütüldüğü bilinmektedir. Bu sebeple şirketlerin faaliyetlerinde haksız yaratabilecek eylemlere, her türlü reklam, duyuru, ilan, liste ve pazar – piyasa-iş gücü analiz süreçlerine dikkat etmesi gerektiği ölçüde aynı zamanda olası bir inceleme veya talepte nasıl hareket edileceği, Kurum uzmanları ile iletişimi nasıl yürütülmesi gerektiğine dair farkındalık geliştirmesi, bu hususta personellerine eğitimler düzenlemesi, yapılması gerekenler/yapılmaması gerekenler konusunda risk analizi yürütmesinin de oldukça önem arz ettiği değerlendirilmektedir. Şirketlerin yasalara uygun şekilde faaliyetlerini yürütebilmesi ve bunu ispatlandırabilmesi için hukuka uygunluk konusunda kurumsal yönetim ilkeleri oluşturması, planlar, politikalar ve prosedürler geliştirerek proaktif bir çalışma yürütmeleri her geçen gün önemini arttırmaktadır. Unutulmamalıdır ki yerinde bir inceleme anında Rekabet Kurumu tarafından en son teknolojiye sahip cihazlarla titizlikle araştırmalar gerçekleştirilmektedir. İnceleme sadece işle ilgili unsurları kapsamakta olup, kişisel veya özel verilere dokunulmamakta, bu veriler inceleme kapsamı dışında tutulmaktadır. Yerinde inceleme gerçekleştirilen şirketlerin ve tüm çalışanlarının söz konusu idari para cezası ile karşılaşmamaları adına, yerinde inceleme başladığı andan itibaren, iş için kullandıkları herhangi bir cihazdan hiçbir veriyi silmemeleri gerekmektedir. Aksi durumda bu husus Kurum personeli tarafından yüksek teknolojiye sahip cihazlarla kolaylıkla tespit edilmekte ve teşebbüsler yerinde incelemenin engellenmesi ya da zorlaştırılması kapsamında idari para cezası uygulanmasına neden olmaktadır. Ayrıca Kurul’un bilgi ve belge taleplerinde de şeffaf olunması ve süresinde Kurul tarafından talep edilen usullerde cevap verilmesi de hassas davranılması gereken bir diğer konudur. Aksi halde uygulanabilecek yaptırımların şirketin cirosu ile bağlı olarak yüksek tutarlı olabilecektir.

Konu ile ilgili herhangi bir sorunuz olması halinde bizimle iletişime geçmenizi rica ederiz.