Paket Tur Sözleşmeleri

SAYI : ÖZDERİN 2023/26

 

Son yıllarda turizm sektörünün gelişmesi ve özellikle yurtdışı tatillerinin daha çok tercih edilmesi nedeniyle tur operatörleri ve seyahat acenteleri, müşterilerin ihtiyaçlarını ve turlardan beklentilerini dikkate alarak düzenledikleri tur sözleşmelerine ilişkin çeşitliliği artırmıştır. Kitle turizminin ön plana çıkmasıyla artık planlanan tatiller zaman maksimizasyonu ve fiyat minimizasyonu dikkate alınarak tüketime hazır bir paket halinde tur olarak tüketicilere sunulmaktadır. Turlar hakkında tüketiciler önceden hazırlanan katalog ve broşürlerle bilgilendirilmekte ve tatillerinin planını kolay bir şekilde yapmaktadır. Paket turlar, tatil hizmetini kolaylaştırsa da vaatlerin yerine gelmemesi durumunda ne yapılabileceğinin bilinmesi gerekmektedir.

Paket tur hizmet ve sözleşmeleri, tüketicinin müdahale etme imkanı olmayan tip hizmet ve anlaşmalardan olduğundan kanun koyucu tarafından 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (“Kanun”) ve buna bağlı olarak çıkarılan Paket Tur Sözleşmeleri Yönetmeliği’nde (“Yönetmelik”) düzenlenmiş, tüketicinin korunması amacıyla bazı emredici kurallar ve hukuki tedbirler öngörülmüştür.

Bu bültenimizde Kanun ve Yönetmelik kapsamında paket tur satış ve hizmetlerinde dikkat edilmesi gereken temel hususlara değinilecektir. Bu sözleşmeler kurulurken Kanun ve Yönetmelik doğrultusunda tüketicinin turla ilgili bilgilendirilerek aydınlatılmış olması, sözleşmenin şekle tabi olması, paket tur düzenleyicisi veya aracısı tarafından tüketici aleyhine sözleşmede öngörülebilecek bazı haksız şartların geçersiz olması, değişiklik veya iptal, hizmetin eksik – ayıplı verilmesi veya erken fesih gibi durumlarda tüketicinin hakları ile tur düzenleyenin sorumluluğu hususlarına dikkat edilmelidir.

1. Paket tur sözleşmeleri ve katılımcı kavramı

Paket tur sözleşmesi Kanun’un 51’inci maddesinde tanımlanmış olup ulaştırma, konaklama ve başka turizm hizmetlerinden en az ikisinin birlikte, her şeyin dahil olduğu fiyatla satıldığı (veya her bir hizmet kaleminin ayrı ayrı faturalandırıldığı) veya satımının vaat edildiği ve hizmetin yirmi dört saatten uzun bir süreyi kapsadığı veya gecelik konaklamayı içerdiği sözleşmelerdir.

Paket tur sözleşmesi tanımında yer alan turizm hizmetleri; araç kiralanması, kültürel, tarihi veya turistik yerlerin gezdirilmesi, gösteri, konser veya spor faaliyetlerinin düzenlenmesi veya izlettirilmesi ya da rehberlik hizmetleri olarak belirlenmiştir. Bundan bahisle örneğin otel rezervasyonu işlemleri yalnızca konaklama hizmeti içerdiğinden ve günübirlik turlar ise hizmet süresinin 24 saatten az bir süreyi kapsadığından dolayı paket tur olarak kabul edilemez.

Kanun gereği tüketici kavramı ticari veya mesleki amaçlarla hareket etmeyen gerçek veya tüzel kişi olarak tanımlanmıştır. Bir başka deyişle tüketicileri koruyan mevzuat hükümlerinden faydalanmak için sözleşmeye konu satış veya hizmetin ticari veya mesleki bir amaç gütmeksizin yürütülmüş olması gerekir. Öte yandan Yönetmelik paket tur sözleşmeleri açısından tüketici kavramını geniş tutmuş, ilgili hizmeti alacak tarafları katılımcı[1] olarak tanımlayarak ticari ve mesleki amaçlarla hareket ederek (örneğin şirket çalışanının iş amaçlı katıldığı paket tur) hizmet faydalanan tarafların da ilgili mevzuat hükümlerinden yararlanacağını öngörmüştür[2].

2. Sözleşme akdedilmeden evvel dikkat edilmesi gerekenler, sözleşme düzenleme, yolculuk öncesi bilgilendirme yükümlülüğü

Kanun ve Yönetmeliğe göre paket tur sözleşmesinin kurulmasından önce katılımcıya ön bilgilendirme amaçlı broşür verilmesi zorunludur. Katılımcıya sunulan broşür veya ekinde; paket turun vergiler dahil toplam fiyatı, ön ödeme tutarı ve kalan bedelin ödeneceği tarih bilgilerinin yanı sıra, paket turu oluşturan hizmetler kapsamında bulunması halinde ayrıca bu broşürde bulunması gereken asgari bilgiler tek tek sayılmıştır[3]. Bu broşürde yer alan bilgiler,  sözleşme kurulmadan önce broşürde açıkça belirtilmek ve katılımcıya bildirilmek şartıyla sözleşme kurulduktan sonra ise ancak tarafların açık mutabakatı yani katılımcının onayı ile değiştirilebilir.

Paket tur düzenleyicisi veya aracısı, katılımcılarla paket tur sözleşmesi düzenlemek zorundadır. Paket tur sözleşmeleri, broşürde yer alan bilgilere ilave olarak Yönetmeliğin 6. maddesinde düzenlenen hususları içermelidir.

Broşür verme ve sözleşme akdetme yükümlülüğüne ilave olarak tur başlamadan önce yurtiçi turlar için en az yirmi dört saat önceden yurtdışı turlar içinse en az kırk sekiz saat önceden katılımcılara, Yönetmeliğin 7. maddesinde[4] düzenlenen yolculuk öncesi bilgilendirmenin yapılması mecburidir.

3. Broşür, sözleşme ve yolculuk öncesi bilgilendirmede şekil şartı

Yazılı veya mesafeli olarak akdedildiği fark etmeksizin paket tur anlaşmalarına ilişkin yukarıda değinilen bilgilendirmelerin Yönetmeliğin 8. maddesi gereğince en az on iki punto büyüklüğünde, anlaşılabilir bir dilde, açık, sade ve okunabilir bir şekilde düzenlenmesi ve bunların bir örneğinin kağıt üzerinde veya kalıcı veri saklayıcısı ile katılımcıya sunulduğunun paket tur düzenleyicisi tarafından ispat edilmesi gerekir.

4. Paket tur sözleşmelerinde yazılı olan fiyatın değiştirilmesi, dövizle ödeme kaydı

Ödemede hangi kurun esas alınacağının sözleşme kurulması esnasında belirtilmesi şartıyla yurtdışı turlarda sözleşme bedeli döviz cinsinden belirlenebilir. Paket tur fiyatı ise yalnızca döviz kurunda meydana gelen olağandışı değişikliklerden, liman, havaalanı gibi yerlerde tahsil edilen vergi, resim, harç ve benzeri yasal yükümlülüklerde meydana gelen değişikliklerden veya yakıt giderlerindeki olağandışı değişikliklerden kaynaklanması hallerinde sözleşmede öngörülen hareket tarihinden en az yirmi gün öncesinde katılımcıya yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile bildirilmesi koşuluyla sözleşme bedelinin yüzde beşini geçmeyecek şekilde değiştirilebilecektir.

5. Katılımcının paket tur düzenleyicisinden kaynaklanmayan bir sebeple fesih hakkı

Katılımcı taraf, paket tur sözleşmesini yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile bildirmek kaydıyla sözleşmeyi tek taraflı olarak feshedebilir. Söz konusu fesih beyanı paket turun başlamasından 30 gün önce yapılmışsa, tur bedeli, ödenmesi zorunlu vergi, harç ve benzeri yasal yükümlülüklerden doğan masraflar hariç olmak üzere, herhangi bir kesinti yapılmaksızın katılımcıya en geç 14 gün içerisinde iade edilmek zorundadır. Turun başlamasına 30 gün veya daha az bir süre varken sözleşme feshedilirse paket tur sözleşmesinde belirtilmek şartıyla tur bedelinden belirli bir tutar veya oranda kesinti yapılabilir. Ayrıca katılımcı, tüm özeni göstermesine rağmen kendisinden kaynaklanmayan ve engelleyemediği bir sebeple veya mücbir sebeple sözleşmeyi feshederse bu takdirde turun başlamasına 30 günden daha az bir süre olsa dahi, ödenmesi zorunlu vergi, harç ve benzeri yasal yükümlülüklerden doğan masraflar ile üçüncü kişilere ödenip belgelendirilebilen (örneğin katılımcı adına tur kapsamında satın alınmış ve ücreti ödenmiş bir uçak bileti) ve iadesi mümkün olmayan bedeller hariç olmak üzere, herhangi bir kesinti yapılmaksızın ödenen tur bedelinin iade edilmesi gerekir.

6. Paket tur düzenleyicisinin sözleşmenin esaslı unsurlarında değişiklik yapması ve paket turun iptali

Paket tur düzenleyicisi veya aracısı tarafından paket turun başlamasından önce, katılımcıdan kaynaklanmayan nedenlerle sözleşme içeriğinde yapılan önemli değişiklikler ile fiyat değişikliği esaslı sözleşme değişikliği olarak nitelendirilir. Bu durumda paket tur düzenleyen söz konusu esaslı değişiklikleri derhal katılımcıya bildirmek zorundadır. Sözleşmenin esaslı unsurlarından birisinin değişmesi halinde katılımcı, bu değişikliği kabul edebileceği gibi, yapılan değişikliği kabul etmediğini paket tur düzenleyicisi veya aracısına yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile bildirmek koşuluyla aşağıdaki değineceğimiz seçimlik haklardan birisini de kullanabilir. Ayrıca paket tur düzenleyicisi veya aracısının, katılımcıdan kaynaklanmayan bir sebepten dolayı paket turun başlamasından önce turu iptal etmesi halinde katılımcı, yine aşağıda sayılı olan haklarını kullanabilecektir.

1. 6.1. Sözleşmenin esaslı unsurlarında değişiklik veya iptali halinde tüketicinin seçimlik hakları

Katılımcı yukarıda değinilen sözleşmenin esaslı unsurlarında herhangi bir değişikliği kabul etmezse veya tur iptal edilirse aşağıdaki haklarından birisinin kullanabilir;

a) Paket tur düzenleyicisi veya aracısı tarafından sunulan, eşit veya daha yüksek değerde başka bir paket tura ek bir bedel ödemeksizin katılma.

b) Fiyat farkının kendisine iade edilmesi şartıyla daha düşük değerde bir paket tura katılma.

c) Herhangi bir tazminat ödemeksizin sözleşmeden dönme.

7. Sözleşmenin paket turun ifası sırasında ayıplı veya eksik verilmesi, katılımcının hakları ve tur düzenleyenin sorumluluğu

Katılımcı, sözleşmenin ifası (tur süresince) sürecinde paket tur programındaki her türlü eksikliği paket tur düzenleyicisine bildirmek zorundadır. Eğer söz konusu eksiklik giderilmezse katılımcının sözleşme bedelinden indirim talep etme hakkı vardır. Ayrıca paket tur programı başladıktan sonra paket tur düzenleyicisinin önemli bir yükümlülüğünü yerine getiremeyeceği anlaşılırsa paket tur düzenleyicisi veya aracısı paket turun devam etmesi için katılımcıya ilave maliyet getirmeyen eşdeğerde alternatif düzenlemeler sunmak ve katılımcıya teklif edilen hizmetlerle sunulan hizmetler arasındaki farkı tazmin etmek zorundadır. Katılımcı bu durumda alternatif düzenlemeyi kabul etmeyerek sözleşmeden dönme hakkına sahiptir. Sözleşmeden dönülmesi durumunda paket tur düzenleyicisi veya aracısının ücret talep etme hakkı sona erer ve yapılmış olan ödemeler sözleşmeden dönüldüğü tarihten itibaren katılımcıya en geç on dört gün içinde iade edilir. Ancak paket tur düzenleyicisi veya aracısı o ana kadar ifa etmiş olduğu edimler için katılımcıdan hizmetten faydalandığı oranda uygun bir karşılık talep edebilir.

Tur devam ederken yukarıda belirtilen sebeple sözleşmeden dönülmesi durumunda, paket tur düzenleyicisi veya aracısı katılımcının paket tura başladığı yere veya üzerinde anlaşılan başka bir yere ücretsiz naklini sağlamak ve zorunlu konaklama olması halinde yapılan giderleri karşılamakla yükümlüdür.

Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği Kanunu’nun zorunlu sigorta ile ilgili hükümleri saklı olmak üzere, paket tur düzenleyicisi veya aracısı sözleşmenin hiç veya gereği gibi ifa edilmemesi nedeniyle katılımcının uğradığı her türlü zarardan sorumludur. Katılımcı, boşa harcanan tatil zamanı için de uygun bir tazminat talep edebilir. Bu aşamada paket tur düzenleyen Yönetmeliğin 14. maddesinde belirtilen sorumluluktan kurtulabileceği herhangi bir durum var ise sözleşmenin hiç veya gereği gibi ifa edilmemesinden doğan zararlardan sorumlu tutulamayacaktır. Bu aşamada dikkat edilmesi gerekir ki paket tur kapsamındaki her bir seyahat ürünün asıl bağımsız sağlayıcısının davranışlarından kaynaklı olarak sözleşme gereği gibi ifa edilmediği durumda dahi paket tur düzenleyen veya aracısı sorumlu olmaya devam edecektir. Bir başka deyişle paket tur sunan acente – sağlayıcı; tur kapsamındaki bir uçak biletinin havayollarından kaynaklı bir sebeple iptal edilmesi veya gereği gibi ifa edilmemesi halinde dahi sorumluluktan kurtulamamaktadır.

8. Katılımcının sözleşmeyi devretme hakkı

Burada Kanun ve Yönetmelik kapsamında değinilmesi gereken ve uygulamada merak edilen hususlardan bir tanesi de katılımcının sözleşmeyi 3. bir tarafa devredip devredemeyeceğidir. Katılımcı, paket tura devam etmesinin mümkün olmaması durumunda, turun başlamasından en az yedi gün önce paket tur düzenleyicisi veya aracısına yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile bildirimde bulunarak sözleşmeyi, paket tur açısından geçerli tüm koşulları yerine getiren üçüncü bir kişiye devredebilir. Böyle bir durumda devretmenin gerektirdiği ek maliyetler (gerçek maliyeti aşamaması kaydıyla örneğin uçak bileti değişikliği gibi) ilgili taraflarca karşılanmak zorundadır.

Sonuç olarak paket tur sözleşmeleri hususunda Kanun ve Yönetmelik uyarınca paket tur düzenleyicisine aydınlatma yükümlülüğü başta olmak üzere birçok yükümlülük öngörülmüş ve katılımcılara sözleşmeden dönme başta olmak üzere seçimlik hakların kullanılması hususunda geniş haklar tanınmıştır. Ayrıca katılımcıların, Kanun veya Yönetmelikte yazılı olan haklarını kullanmaktan feragat ettiklerine veya tur düzenleyen veya aracısının yükümlülüklerini sınırladıkları – ortadan kaldırdıklarına dair sözleşme maddelerinin geçersiz olduğu hüküm altına alınarak tüketici – katılımcılar açısından tam koruma sağlanmıştır. Bu yükümlülüklerin yerine getirilmemesi ve hakların ihlal edilmesi durumunda tüketiciler yetkili mercilere başvurarak zararlarını tazmin edebileceklerdir.

Konu ile ilgili herhangi bir soru veya sorununuz olması halinde bizimle irtibat kurmanızı rica ederiz.

Saygılarımızla,

 

Av. Hazal ÖZEN

Dava Departmanı