SAYI: ÖZDERİN 2021/RG.03
Bu bültenimizin konusunu, 10.03.2021 tarihli ve 31419 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak aynı gün yürürlüğe giren Uzaktan Çalışma Yönetmeliği (“Yönetmelik”)[1] oluşturmaktadır.
Yönetmelik ile Covid-19 salgını sonucu birçok işveren tarafından tercih edilen uzaktan çalışma metodunun usul ve esasına dair açıklamalar yapılmış; uzaktan çalışma esnasında yapılan işe dair verilerin korunması ile paylaşılmasında işletme kurallarının nasıl uygulanabileceği ile uzaktan çalışmanın yapılamayacağı işler açıklanarak uygulamadaki tereddüt ve boşluklar büyük ölçüde giderilmeye çalışılmıştır.
Covid-19 salgınından kaynaklanan nedenlerle faaliyetlerini evden yürüten işletmelere uzaktan çalışmanın usul ve esaslarını belirleme yolunda rehber olma amacıyla hazırlanan Yönetmelik’in ilk 4 maddesinde; amaç, kapsam, dayanak ve tanımlara yer verilmiştir. Buna göre;
“Uzaktan çalışan” iş görme ediminin tamamını veya bir kısmını uzaktan çalışarak yerine getiren işçi olarak, “Uzaktan çalışma” ise işçinin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile işyeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisi olarak tanımlanmıştır. Yönetmeliğin önem arz ettiğini düşündüğümüz diğer bölümleri aşağıdaki gibidir;
- UZAKTAN ÇALIŞMA ESNASINDA ÇALIŞANA SAĞLANACAK KOŞULLAR VE ALINACAK TEDBİRLER
Bu bölümde; uzaktan çalışma sözleşmesinin şekil ve içeriğine, uzaktan çalışana sağlanan imkanlar ve teknolojik olanaklara, veri iletimi ve korunumu ile çalışanın iş güvenliğinin nasıl sağlanacağı gibi sorulara yanıt verilmiştir.
a) Uzaktan Çalışma Sözleşmesinin (“Sözleşme”) Şekil ve İçeriği: Uzaktan çalışmaya ilişkin iş sözleşmelerinin yazılı şekilde yapılmasının yanı sıra sözleşmede; işin tanımı, yapılma şekli, işin süresi ve yeri, ücret ve ücretin ödenmesine ilişkin hususlar, işveren tarafından sağlanan iş araçları, ekipmanlar ve bunların korunmasına ilişkin yükümlülükler, işverenin işçiyle iletişim kurması ile genel ve özel çalışma şartlarına ilişkin hükümlerin yer alması gerektiği belirtilmiştir.
b) Çalışma Mekanının Düzenlenmesi: Uzaktan çalışmanın yapılacağı mekan ile ilgili düzenlemeler, şayet gerekli ise, iş yapılmaya başlamadan önce tamamlanacaktır. Bu düzenlemelerden kaynaklanan maliyetlerin karşılanma usulü ise, uzaktan çalışan ile işveren tarafından birlikte belirlenecektir.
c) Uzaktan Çalışan İçin Malzeme ve İş Araçlarının Temini ve Kullanımı: Uzaktan çalışanın mal ve hizmet üretimi için temin edilen malzeme ve iş araçlarının kullanım esasları ile bakım ve onarım koşulları açık ve anlaşılır şekilde mutlaka işverence uzaktan çalışana bildirilecek ve iş sözleşmesinde aksi kararlaştırılmamış ise gerekli malzeme ve iş araçlarının temini işveren tarafından sağlanacaktır. İş araçlarının işveren tarafından sağlanması halinde; bunların işçiye teslim edildiği tarihteki bedellerini belirten iş araçları listesi, işveren tarafından yazılı olarak işçiye teslim edilecektir. İşçiye teslim edilen belgenin işçi tarafından imzalı bir nüshası ise güvenlik açısından işveren tarafından işçiye ait özlük dosyasında saklanacaktır. Temin edilmiş iş araçlarının listesi, iş sözleşmesi içerisinde veya sözleşme tarihinde iş sözleşmesine ek olarak düzenlenmiş ise ayrıca yazılı belge düzenlenme şartının aranmayacağı belirtilmiştir.
d) Üretim Maliyetlerinin Karşılanması : İşin yerine getirilmesinden kaynaklanan mal veya hizmet üretimiyle doğrudan ilgili zorunlu giderlerin tespit edilmesine ve karşılanmasına ilişkin hususlar iş sözleşmesinde belirtilecektir.
e) Çalışma Süresinin Belirlenmesi : Son günlerde, uzaktan çalışma ile ilgili en büyük tartışma konularından biri çalışma süresi ve bu sürenin işverence denetlenebilirliği şeklinde gündeme gelmektedir. Uzaktan çalışmanın yapılacağı zaman aralığı ve süre, tıpkı üretim maliyetlerinin karşılanması gibi, iş sözleşmesinde belirtilecektir. Mevzuatta öngörülen sınırlamalara bağlı kalmak koşuluyla taraflarca çalışma saatlerinde değişiklik yapılması mümkün olmakla birlikte; fazla çalışma, işverenin yazılı talebi üzerine işçinin kabulü ile mevzuat hükümlerine uygun olarak yapılmak durumundadır.
f) İletişim Yöntemi ve Zaman Aralığı : Uzaktan çalışmada iletişimin yöntemi ve zaman aralığı uzaktan çalışan ile işveren tarafından belirlenir.
- UZAKTAN ÇALIŞMAYA GEÇİŞ
Bu bölümde, uzaktan çalışmaya geçiş aşamaları ve sözleşmenin nasıl düzenlenmesi gerektiğine ilişkin bilgilendirme yer almaktadır.
a) Uzaktan Çalışma Sözleşmesi : İş ilişkisi doğrudan uzaktan çalışma sözleşmesi ile kurulabilir veya hâlihazırda işyerinde çalışan işçinin iş sözleşmesi, işçinin ve işverenin anlaşması halinde, uzaktan çalışma sözleşmesine dönüştürülebilir.
b) İşçinin Talebi Üzerine Uzaktan Çalışma : İşçinin, uzaktan çalışma yapma talebi yazılı olarak yapılmak zorundadır. Talep işyerinde belirlenen usul doğrultusunda işverence değerlendirilecek olup değerlendirme esnasında işin ve işçinin niteliği gereği uzaktan çalışmaya uygunluğu ile işverence belirlenecek diğer kıstaslar kullanılır. Talebe ilişkin değerlendirme sonucunun otuz gün içinde işçiye talebin yapıldığı usulle bildirilmesi esastır. Talebin kabul edilmesi halinde, Uzaktan Çalışma Sözleşmesinin (“Sözleşme”) Şekil ve İçeriği başlığı altında belirttiğimiz hususlara uygun şekilde sözleşme yapılması esastır.
c) Uzaktan Çalışanın İşyerinde Çalışmaya Dönme Talebi : Uzaktan çalışmaya geçen işçi, uzaktan çalışma talebinde uygulanan usulle, tekrar işyerinde çalışma talebinde bulunabilir. İşveren, söz konusu talebi öncelikli olarak değerlendirmek durumundadır.
d) Uzaktan Çalışmanın İşyerinin Belli Kısımlarında Uygulanması : Uzaktan çalışmanın mevzuatta belirtilen zorlayıcı nedenlerle işyerinin tamamında veya bir bölümünde uygulanacak olması halinde uzaktan çalışmaya geçiş için işçinin talebi veya onayı aranmaz.
- İŞVEREN VE ÇALIŞANIN VERİ GÜVENLİĞİNE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR
Uzaktan çalışma usulünde, iş faaliyetlerine ilişkin veri güvenliğinin sağlanması işveren ve işçi her iki tarafın da sorumluluğu altında bulunan bir alandır. Bu sebeple Yönetmelik’te işverenin sağlamakla yükümlü olduğu koşullar ve uzaktan çalışana yapılması gereken açıklamalar ile uzaktan çalışanın veri güvenliğini hangi şartlarda sağlayacağına yer verilmiştir.
a) İşveren Tarafından Alınacak Önlemler : İşveren; uzaktan çalışanı, işyerine ve yaptığı işe dair verilerin korunması ve paylaşımına ilişkin işletme kuralları ve ilgili mevzuat hakkında bilgilendirmek ve bu verilerin korunmasına yönelik gerekli tedbirleri almakla yükümlü olup korunması gereken verinin tanım ve kapsamını sözleşmede belirlemek zorundadır.
b) Uzaktan Çalışan Tarafından Alınacak Önlemler : Uzaktan çalışanın, verilerin korunması amacıyla işveren tarafından belirlenecek işletme kurallarına uymasının zorunlu olduğu belirtilmiştir.
- UZAKTAN ÇALIŞMANIN YAPILAMAYACAĞI İŞLER VE UZAKTAN ÇALIŞAN İÇİN ALINMASI GEREKEN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ
Yönetmelik’in 12. ve 13. maddeleri ile uzaktan çalışanın sağlığını korumanın yanında yapılan işin gizlilik ve güvenliğini sağlamak açısından alınması gereken önlemlere yer verilmiştir.
a) İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Tedbirler : İşveren, uzaktan çalışanın yaptığı işin niteliğini dikkate alarak iş sağlığı ve güvenliği önlemleri hususunda çalışanı bilgilendirmekle, gerekli eğitimi vermekle, sağlık gözetimini sağlamakla ve sağladığı ekipmanla ilgili gerekli iş güvenliği tedbirlerini almakla yükümlüdür.
b) Uzaktan Çalışmanın Yapılamayacağı İşler : Uzaktan çalışmanın yapılmasının mümkün olmadığı işler iki gruba ayrılarak sınıflandırılmıştır.
i. Uzaktan çalışanın güvenliği açısından; tehlikeli kimyasal madde ve radyoaktif maddelerle çalışma, bu maddelerin işlenmesi veya söz konusu maddelerin atıkları ile çalışma, biyolojik etkenlere maruz kalma riski bulunan çalışma işlemlerini içeren işlerde uzaktan çalışma yapılması mümkün olmayacaktır.
ii. İkinci olarak ise; Kamu kurum ve kuruluşlarınca ilgili mevzuatına göre hizmet alımı suretiyle gördürülen işler ile millî güvenlik açısından stratejik önemi haiz birim, proje, tesis veya hizmetlerden hangilerinde uzaktan çalışma yapılamayacağı birim, proje, tesis veya hizmetten sorumlu olan veya hizmeti alan kamu kurum ve kuruluşunca belirlenecek ve söz konusu kurum/kuruluş tarafından uzaktan çalışacak işçilere bildirim yapılacaktır.
Yukarıda özetlenen mevzuata ilişkin sorunuz olması halinde, uzman İş Hukuku avukatlarımızla irtibat kurmanızı önemle rica ederiz.
Saygılarımızla,
Av. Senem ÇETİN
Danışmanlık Departmanı Yöneticisi
[1] https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2021/03/20210310-2.htm